Stichting Agrifacts

Waterbedrijf Vitens heeft onmiddellijk het bericht ‘eet eens geen vlees’ van zijn publiekswebsite met waterbespaartips gehaald. Het waterbedrijf suggereerde dat de productie van rundvlees een echte waterverspiller is, de productie van één kilo rundvlees zou 15.000 liter water kosten. Vitens stelt dat de inhoud van de tekst op zijn website afkomstig was van de Stichting Natuur & Milieu.

Stichting Agri Facts verzocht waterbedrijf Vitens de misser recht te zetten. De opgevoerde 15.000 liter betreft de zogenaamde ‘water footprint’, waarin het regenwater dat op de weilanden en veldgewassen valt, een aandeel heeft van zo’n 85 tot 90 procent. Vitens suggereerde richting het publiek dat het om leidingwater zou gaan waarop burgers kunnen besparen. Op regenwater kunnen burgers natuurlijk helemaal niet besparen. Vitens kwam vandaag met een antwoord aan STAF: “Uw opmerking is terecht, lezers kunnen de conclusie trekken dat door het ‘niet eten van vlees’ drinkwater wordt bespaard. Hierop heeft Vitens, zoals wij in onze eerdere contacten al aangaven, direct actie ondernomen en deze tip van de website verwijderd.”

Vitens heeft zijn brief aan STAF openbaar gemaakt op zijn website.

Hoe is deze misleidende tekst in de Vitens-berichtgeving terecht gekomen? Zowel op schrift maar ook telefonisch geeft Vitens aan dat de inhoud van de tekst op zijn website afkomstig was van de Stichting Natuur & Milieu.

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is er eindelijk toe overgegaan om de werkelijke klimaatwinst die gepaard gaat met halvering van de consumptie van vlees, zuivel en eieren, op zijn website te benoemen. Halvering van de consumptie van dierlijke producten in heel Europa leidt tot een vermindering van broeikasgassen van 2 tot 4 procent, afhankelijk van de producten die men laat staan (kip, varken of rund). Aanvankelijk hield het PBL het publiek voor dat de klimaatwinst 25 tot 40 procent zou bedragen. Vorige maand stelde het PBL dit al enigszins bij, na actie van Stichting Agri Facts, maar noemde nog altijd niet het werkelijke klimaatvoordeel van het eten van minder vlees. Tot vandaag, nadat STAF deze week opnieuw in actie kwam.

Samenleving jarenlang op verkeerde been

Stichting Agri Facts is enerzijds blij met het bereikte resultaat en de relatief vlotte aanpassing van de cijfers door het PBL. Anderzijds ziet STAF ook de schadelijke gevolgen van deze grote onzorgvuldigheid van het PBL, door veel te hoge broeikasgascijfers voor vleesconsumptie naar buiten te brengen. John Spithoven, voorzitter van STAF: “Het maakt nogal wat uit of je politiek en samenleving voorhoudt dat halvering van de vleesconsumptie 25–40 procent òf 2–4 procent minder broeikasgassen oplevert. Aan cijfers van het PBL wordt door politiek en samenleving veel waarde gehecht, daarbij is het PBL door de Rijksoverheid aangewezen als rekenmeester voor de uitwerking van het Klimaatakkoord. Wij moeten er dan wel op kunnen vertrouwen dat óók de cijfers over de land- en tuinbouw zorgvuldig tot stand zijn gekomen en met diezelfde zorgvuldigheid zijn gerapporteerd. Dat was hier beslist niet het geval.”

Consumptie dierlijke producten in voorstellen Klimaatakkoord

Halvering van de vleesconsumptie wordt niet realistisch geacht. Het PBL adviseert het kabinet om binnen het huidige Klimaatakkoord aan te sturen op een vermindering van de consumptie van dierlijke eiwitten van 15 procent. In dat geval zal de klimaatwinst zo’n 0,5 tot 1 procent (minder broeikasgassen) zijn.

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) rapporteert buitengewoon slordig over de impact van het eten van vlees op het klimaat. Vorige maand stelde het PBL zijn eerder genoemde “forse klimaatwinst” die halvering van de vleesconsumptie zou opleveren, al naar beneden toe bij. Aanvankelijk werd de klimaatwinst door het PBL begroot op 25 tot 40 procent minder broeikasgassen. Het instituut meldt nu een percentage van 9. Dit gebeurde nadat de Stichting Agri Facts (STAF) het PBL had verzocht zijn foutieve berichtgeving te corrigeren. STAF had tevens aangegeven een juridische procedure te beginnen als de fout niet hersteld zou worden.

Irrelevantie cijfers opvoeren, relevante cijfers verzwijgen

STAF heeft het PBL vandaag opnieuw aangeklaagd, voor hardleersheid en volharding in het foutief informeren van politiek, stakeholders en media over de klimaatwinst bij halvering van de vleesconsumptie. De nu opgevoerde 9 procent betreft de klimaatwinst wanneer in Europa helemaal geen vlees en andere dierlijke producten meer worden gegeten en ook de akkerbouwproducten in de ban worden gedaan. Wederom geeft het PBL een onjuiste voorstelling van zaken door meerdere, in feite irrelevante, percentages op te voeren, maar de werkelijke klimaatwinst bij halvering van de vleesconsumptie onbenoemd te laten. Een werkwijze waarbij de feiten worden vertroebeld en verzwegen, is in strijd met de wetenschappelijke kwaliteit die het PBL conform zijn richtlijnen behoort na te streven.

STAF heeft het PBL vandaag verzocht per direct de correcte klimaatwinst te vermelden, die bereikt wordt bij halvering van de vleesconsumptie. Die valt relatief gemakkelijk af te leiden uit het internationale wetenschappelijke onderzoek waarop het PBL zich zegt te baseren. Deze bedraagt  2 tot 4 procent minder broeikasgassen, afhankelijk van wat men laat staan: kip, varkensvlees of rundvlees.

PBL schiet ernstig tekort in zijn rol van rekenmeester Klimaatakkoord

Het PBL vervult binnen de opstelling en uitwerking van het Klimaatakkoord de rollen van zowel leverancier van kennis als die van rekenmeester voor de Rijksoverheid. Daarbij hoort een transparante en correcte voorstelling van zaken. STAF constateert op basis van voorgaande dat het PBL ernstig tekort schiet in beide rollen, waar het de consumptie van vlees en andere dierlijke producten betreft. STAF heeft het PBL dringend verzocht de wetenschappelijke kwaliteit van zijn uitingen per omgaande op orde te brengen conform de eigen maatstaven voor kwaliteitsborging. 

Stichting Agri Facts (STAF) heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) vandaag verzocht de gekleurde berichtgeving over het Klimaatakkoord en broeikasgasuitstoot ten aanzien van de landbouw te corrigeren.

In zijn publicaties en berichtgeving stelt het PBL dat het eten van dierlijke producten een forse bijdrage levert aan het klimaatprobleem; het eten van minder vlees wordt gezien als een belangrijke oplossing voor het halen van de klimaatdoelen. Een dergelijke voorstelling van zaken is misleidend, aldus STAF. Krimp van de veehouderij heeft op het totale klimaatvraagstuk een zeer beperkt effect. Het is onjuist te suggereren dat het eten van minder dierlijke producten aanzienlijk bijdraagt aan het Klimaatakkoord.

Volgens het PBL levert het eten van minder vlees forse klimaatwinst op. Als alle inwoners van de Europese Unie de helft minder vlees, zuivel en eieren zouden eten, dan daalt de uitstoot van broeikasgassen met 25-40 %. In de recente PBL-rapporten Balans van de Leefomgeving (2018) en Analyse van het voorstel voor hoofdlijnen van het klimaatakkoord (2018) wordt de broeikasgassenuitstoot door de landbouw, met name de veehouderij, veelvuldig voorzien van subjectieve kwalificaties als ‘veel’, ‘aanzienlijk’ en ‘groot’.

Het PBL baseert zijn uitlatingen op een internationale wetenschappelijke studie in Global Environmental Change (2014), waar het PBL aan meewerkte. In deze studie is de impact van het eten van dierlijke producten doorgerekend voor het jaar 2004. De uitstoot van broeikasgassen in Europa bedroeg toen zo’n 5.000 megaton, terwijl het eten van de helft minder vlees hooguit een kleine 200 megaton klimaatwinst op zou leveren. Er is dus geen sprake van 25 tot 40 % minder broeikasgassen, maar hooguit 4 % klimaatwinst. Voor het Klimaatakkoord streeft het PBL echter geen 50 % lagere vleesconsumptie na, maar een reductie van circa 15 %. Dit komt neer op maximaal 1 tot 2 procent klimaatwinst. Krimp van de veehouderij heeft op het totale klimaatvraagstuk dan ook een zeer beperkt effect. Het is onjuist te suggereren dat het eten van minder dierlijke producten aanzienlijk bijdraagt aan het Klimaatakkoord.

Stichting Agri Facts (STAF) controleert publicaties op feiten en onjuistheden. STAF spreekt partijen die een onjuiste weergave van zaken geven daarop aan en verzoekt deze de publicatie te rectificeren. STAF zal daarvoor zo nodig een juridische procedure starten.