Agema en Wiersma vertrouwen op rekenmodel en twijfelen aan metingen bij patiënten
Volgens ministers Fleur Agema (VWS) en Femke Wiersma (LVVN) laten epidemiologische studies zien dat er meer longontstekingen voorkomen bij mensen die vlakbij geitenbedrijven wonen. Dit stellen zij in hun Kamerbrief van 4 februari 2025. Deze brief begeleidt het Onderzoeksrapport Veehouderij en gezondheid omwonenden (VGO III) – Actualisatie epidemiologische studies 2014-2019 – Onderzoek naar longontstekingen rond geitenbedrijven 2018-2024 (RIVM). Beide ministers melden niet dat de echte patiënten onvindbaar bleken en dat zij zich daarom baseren op uitkomsten van een rekenmodel.
Volgens ministers Agema en Wiersma geeft het wonen nabij een geitenhouderij gezondheidsrisico’s. Onder de circa 1,5 miljoen omwonenden van geitenbedrijven komen jaarlijks naar schatting 1.200 tot 6.600 extra longontstekingen voor. Dit zou resulteren in ongeveer 100 – 600 extra ziekenhuisopnamen en 20 – 100 extra sterfgevallen per jaar. Deze cijfers zijn berekend met een rekenmodel, dat niet transparant en inzichtelijk is.
Volgens beide ministers worden in 11 opeenvolgende jaren vergelijkbare resultaten gevonden. Dat lijkt logisch als je 11 jaar achtereen hetzelfde rekenmodel op dezelfde wijze gebruikt.
Opvallend is dat ministers Agema en Wiersma vertrouwen op uitkomsten van een niet inzichtelijk rekenmodel. Terwijl zij in het regeerakkoord hebben afgesproken dat bij modellen die voor overheidsbeleid worden gebruikt, een bijsluiter moet zitten zodat duidelijk is wat de beperkingen zijn.
Patiënten onvindbaar en weggemoffeld
Dergelijke grote aantallen longpatiënten zouden in de praktijk gemakkelijk vindbaar moeten zijn, zo meenden de VGO-onderzoekers. Door de ziekteverwekkers bij deze patiënten te vergelijken met de kiemen op geitenbedrijven, kan dan een causaal verband worden aangetoond. Voor dit onderzoek waren 600 tot 800 patiënten nodig. Deze bleken ondanks alle inspanningen met geen mogelijkheid te vinden (zie artikel ‘Waar zijn de VGO-patiënten?’). Er werden slechts 108 patiënten gevonden met een longontsteking. Opvallend is dat het niet kunnen vinden van genoeg patiënten werd geweten aan allerhande factoren. Echter, de mogelijkheid dat het rekenmodel er faliekant naast zou zitten, en dat die patiënten er niet waren, werd niet in ogenschouw genomen. Een wetenschappelijke misser.
Patiëntenstudie ontbreekt grotendeels in rapport
In het onderzoeksrapport ontbreekt een deugdelijk overzicht met uitkomsten van de patiëntenstudie. In het rapport staan veel verschillende tabellen maar de tabel met de 108 patiënten, hun leeftijd, wel of niet onderliggend lijden, de geïsoleerde verwekker(s) en de woonafstand tot de dichtstbijzijnde geitenhouderij ontbreekt. Een dergelijke tabel zou duidelijk maken bij hoeveel patiënten er een concreet (causaal) verband is met een geitenbedrijf in de omgeving. Omdat deze belangrijke informatie ontbreekt in het onderzoeksrapport, is het reëel te veronderstellen dat dit verband bij geen van de 108 patiënten aanwezig was.
Het VGO-onderzoek loopt inmiddels 15 jaar. Volgens het rekenmodel zouden er jaarlijks 1.200 tot 6.600 patiënten longontsteking oplopen door een geitenbedrijf in de buurt. Ondanks een jarenlange zoektocht is het nog altijd niet gelukt om ook maar één van die berekende patiënten in het echt te vinden.
(Foto’s: Rijksoverheid)
